Ñëåä êëàíåòî âúâ Ôèíëàíäèÿ Ëþáîìèð ÑÒÎÉ÷ÅÂ Ï ðåç ïîñëåäíàòà ãîäèíà äâà ñëó÷àÿ íà ìàñîâè óáèéñòâà ðàçòúðñèõà Ôèíëàíäèÿ. Ïåêà-Åðèê Àóâèíåí è Ìàòè Ñààðè îòíåõà ïî áðóòàëåí íà÷èí 16 æèâîòà íà íåâèííè äåöà è ìëàäè õîðà. Ñ ëè÷íèòå ñè çàêîííî ïðèòåæàâàíè îðúæèÿ è, âåðîÿòíî âäúõíîâåíè îò ïðåâúðíàëàòà ñå â êóëòîâà çà òîçè òèï õîðà êúðâàâà áàíÿ îò Columbine High School â Êîëîðàäî, äâàìàòà ìëàäè ôèíëàíäöè ïîòîïèõà â ñêðúá ôèíëàíäñêîòî îáùåñòâî. Íî è íå ñàìî òîâà. Òåçè ìîì÷åòà ïîâäèãíàõà âúïðîñè è ïîñòàâèõà íà äíåâåí ðåä çàäà÷è îò òèïà “íÿìà ðåøåíèå” ïðåä îáùåñòâåíèÿ è ïîëèòè÷åñêèÿ åëèò íà Ôèíëàíäèÿ è ãî ïîñòàâèõà â ðîëÿòà íà ïîæàðíèêàð, íà êîãîòî ëèïñâà ïîçíàíèåòî êàê äà ïðåäîòâðàòÿâà ïîæàðè, íî óìåå äà ñå å âòóðâà è äà ãàñè ïàíè÷åñêè äîðè òîâà, êîåòî íå ñå ãàñè.  ðîëÿòà ñè íà ãëàâåí ïîæàðíèêàð è óñïîêîèòåë íà îáùåñòâåíîòî ìíåíèå ôèíëàíäñêèÿò ïðåìèåð Ìàòè Âàíõàíåí âåäíàãà ðåàãèðà. Äåí ñëåä òðàãåäèÿòà òîé îôèöèàëíî çàÿâè, ÷å ñëåäâà äà ñå çàòåãíå çàêîíúò çà ïðèòåæàíèå íà îðúæèÿ (âêëþ÷èòåëíî è õëàäíèòå) çà õîðàòà ñ íåñòàáèëíà ïñèõèêà. Ðàçáèðà ñå, íèêîé âñå îùå íå å îáÿñíèë êàê òîâà ùå äîâåäå äî ïðåäîòâðàòÿâàíå íà ïîäîáíè êëàíåòà, çàùîòî çà âñåêè òðåçâî ìèñëåù ÷îâåê å ÿñíî, ÷å äà ñå íàáàâè îðúæèåòî åäâà ëè å íàéñåðèîçíèÿò ïðîáëåì. ×åðíèÿò ïàçàð íà îðúæèÿ íèêîãà íÿìà äà îòêàæå íà êëèåíò, íèòî ïúê ùå çàäàâà âúïðîñè. À äîðè è â íàñòîÿùàòà ñèòóàöèÿ çíàåì, ÷å âúâ Ôèíëàíäèÿ 15 íà 1000 äóøè ðàçïîëàãàò ñ òàêà íàðå÷åíèòå íåëèöåíçèðàíè (ïðàêòè÷åñêè íåëåãàëíè) îðúæèÿ. Êàòî äîáàâèì êúì òîâà è ôàêòà, ÷å ïðåäâèæäàíåòî çà ïñèõè÷íîòî çäðàâå íà åäèí ÷îâåê è âåðîÿòíîñòòà òîé äà èçïàäíå â àìîê å òâúðäå õëúçãàâà ìàòåðèÿ äîðè è çà íàéäîáðèòå ïñèõèàòðè è ïñèõîëîçè, ñïîêîéíî ìîæåì äà îïðåäåëèì ñèòóàöèÿòà êàòî ïàòîâà. Âñå ïàê, çà äà ñìå ÷åñòíè: êàêâî âúîáùå ìîæå äà êàæå ìèíèñòúð-ïðåäñåäàòåëÿò â òàçè ñèòóàöèÿ! À íåùî âñå ïàê òðÿáâà äà ñå çàÿâè. Ëîøîòî â ñëó÷àÿ å, ÷å ìàé ñàìî òîâà ìîæå äà ñå íàïðàâè, à òî ñïîðåä ìåí ïðèëè÷à ïî-ìàëêî íà ðåøåíèå íà ïðîáëåìà ñ ìàñî38 ÎÁÅÊÒÈ âèòå óáèéñòâà è ïîâå÷å íà ñúçäàâàíå íà óñëîâèÿ çà íåëåãàëíà ïðîäàæáà íà îðúæèÿ. À è íå áèâà äà ñå çàáðàâÿ, ÷å ïðè îáñúæäàíèÿòà íà äèðåêòèâàòà íà Åâðîïåéñêèÿ ñúþç çà çàñèëâàíå êîíòðîëà âúðõó îðúæèÿòà Ôèíëàíäèÿ áåøå äúðæàâàòà, êîÿòî ñå âúçïðîòèâè íà ïîäîáíè ìåðêè ñ àðãóìåíòàöèÿòà, ÷å çà ãîëÿìà ÷àñò îò íàñåëåíèåòî é ñòðåëáàòà è ëîâóâàíåòî ñà òðàäèöèÿ è õîáè, äîðè è ñðåä ëèöàòà ïîä 18ãîäèøíà âúçðàñò. È òîâà ñòàíîâèùå, êîåòî èçãëåæäà íàèñòèíà ïðåêàëåíî â òîçè ìîìåíò íà òðàãåäèÿ, å ïðàâèëíî, çàùîòî èñòèíñêèÿò ôèíëàíäåö ñå ïîçíàâà ïî òîâà, ÷å îò äåòå ñè èãðàå â ãîðàòà, áåðå ãîðñêè ïëîäîâå, ñ íîæ÷å ôèíî ñúáèðà ãúáèòå è îò ìàëúê ñ îðúæèå â ðúêà ïðåñëåäâà äèâå÷à. Òîâà ñà òðàäèöèè, êîèòî çà ìåí êàòî ÷îâåê áèë â êîíòàêò ñ òàçè êóëòóðà, ñà îëèöåòâîðåíèå íà ôèíëàíäñêàòà èäåíòè÷íîñò. Ñëó÷èëîòî ñå ïðåç ïîñëåäíàòà ãîäèíà âúâ Ôèíëàíäèÿ ìîãà äà îïðåäåëÿ êàòî ñîöèàëíè áåäñòâèÿ, êîèòî äî èçâåñòíà ñòåïåí ìíîãî ïðèëè÷àò íà ïðèðîäíèòå êàòî óðàãàíà Êàòðèíà: áåçìèëîñòíè, íåðàçáèðàåìè çà çäðàâèÿ ðàçóì, òðóäíî ïðåäâèäèìè, ìàêàð è ïîíÿêîãà ïðåäóñåùàíè. Îò ãëåäíà òî÷êà íà ïîçíàíèåòî, ñúâðåìåííîòî ñâåòîâíî îáùåñòâî ìîæå äà íàïðàâè ïî÷òè òîëêîâà ïî âúïðîñà ñ êúðâàâîòî êëàíå îò ìèíàëèÿ ìåñåö, êîëêîòî óñïÿ äà ñïðå Êàòðèíà äà æèãîñà Íþ Îðëèúíñ ïðåç 2005 ãîäèíà. Çàòîâà è ñëåä 1999 ã. âñå ïî-÷åñòî ñòàâàìå ñâèäåòåëè íà ïîäîáåí òèï êëàíåòà è âå÷å íå ñàìî â ÑÀÙ. Ïðîäúëæàâàìå äà òúðñèì ðåøåíèÿ íà ïðèíöèïà íà ïðîáàòà è ãðåøêàòà, íàé-âå÷å êàòî äèñêóòèðàíîòî ïî-ãîðå, íî íå ìíîãî óñïåøíî. Âñå ïàê íàäåæäà èìà, îñîáåíî â ñëó÷àèòå êîãàòî è àêî ñå èçëåçå îò ðàìêàòà íà íàñëîåíèòå ñ âåêîâå ïðèíöèïè íà çäðàâèÿ ðàçóì çà òîâà êàê è ñ êàêâî ñå ðåøàâàò ïðîáëåìèòå.